تحلیل اثرات آزادسازی تجارت خدمات بر بهره وری کل عوامل در منتخبی از کشورهای در حال توسعه

تجارت خدمات، نقش کلیدی در تغییرات ساختاری اقتصاد جهان در سالهای اخیر داشته است و هم اکنون شامل سهم بالایی در کل تجارت جهانی می شود. آزاد سازی تجاری بخش خدمات نیزعموماً از طرق متفاوت مانند: wto و موافقت نامه های تجارت منطقه ای صورت می پذیرد. در دهه های اخیر اکثر کشورهای پیشرفته و درحال توسعه توجه خود را به آزادسازی تجاری بخش خدمات به دلیل تأثیراتی که بر بهره وری و ایجاد اشتغال دارد، معطوف ساخته اند. در مطالعه ی حاضر در قالب الگوی اقتصاد سنجی پنل دیتا، با استفاده از داده های دوره زمانی 1995 تا 2009 برای 21 کشور در حال توسعه(به همراه ایران)، اثر آزاد سازی تجارت کل بخش خدمات و خدمات مالی و ارتباطی بر بهره وری کل عوامل اقتصاد این کشورها مورد بررسی قرار گرفته است .متغیر وابسته در الگو، بهره وری کل عوامل(tfp) در سطح کل اقتصاد کشورهای مورد بررسی است.شاخص درجه باز بودن که از تقسیم حجم تجارت بخش خدمات بر ارزش افزوده این بخش بدست می آید به عنوان شاخص آزادسازی تجاری بخش خدمات مورد استفاده قرار گرفته است.در ضمن،به منظور کنترل اثر سایر عوامل موثر بر بهره وری، از متغیرهای کنترل مانند شاخص های سرمایه انسانی ، نرخ اختراعات ثبت شده ، نسبت صادرات به تولید ناخالص داخلی و نسبت مخارج دولت به تولید ناخالص داخلی استفاده شده است. نتایج بدست آمده از تخمین مدل اثر آزادسازی تجاری کل بخش خدمات بر بهره وری ، تأیید کننده وجود ارتباط مثبت و معنادار بین آزاد سازی تجارت خدمات و بهره وری کل عوامل است.همچنین، بین شاخص های سرمایه انسانی ، نرخ اختراعات ثبت شده و نسبت صادرات به تولید ناخالص داخلی و بهره وری رابطه مثبت و معنادار و بین نسبت مخارج دولت به تولید ناخالص داخلی و بهره وری کل عوامل ارتباط منفی و معنادار وجود دارد.نتایج حاصل از برآورد دو الگوی اثر آزادسازی تجارت خدمات مالی و ارتباطی بر بهره وری نیز موید وجود رابطه مثبت و معنادار بین آزادسازی تجارت خدمات مالی و ارتباطی و بهره وری کل عوامل است. واژه های کلیدی: آزاد سازی ، تجارت خدمات، بهره وری کل عوامل، سرمایه انسانی، فناوری و کارایی